13 Ekim 1923. Ankara’nın, Türkiye’nin başketi oluşunun 97. yılını geride bırakayoruz bugün. Peki Ankara neden Türkiye’nin başkenti oldu? Sebepeleri nelerdi? Hepsini sizler için özetleyeceğimiz yazımızda anlatmaya çalışacağız.
Kurtuluş mücadelesinin karargahı ve Türkiye’nin istiklali ve istikbali için alınan kararların sevk ve idare merkezi olan Ankara’nın başkent ilan edilişinin üzerinden tam olarak 97 yıl geçti. Nüfus yoğunluğu bakımından bugün ülkemizin ikinci büyük şehri haline gelen Ankara, 13 Ekim 1923‘te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) kabul edilen tek maddelik yasayla Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti oldu.
Başkent demek ülkenin bütün siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel, idari, askeri, güvenlik vb. konularının değerlendirildiği, kararların alındığı, ülkenin hedeflerinin belirlendiği ve yönetildiği yer anlamına gelmektedir.
Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM tarafından onaylanmasından sonra İstanbul, 23 Eylül 1923’ten itibaren tahliye edilmeye başlandı. İstanbul’un işgal kuvvetlerince boşaltılması 6 Ekim 1923’te tamamlandı. Bunun ardından hükümet merkezi sorunu ortaya çıktı.
Osmanlı Devleti, kurulduğu günden itibaren başkentini birkaç kez ülkenin genişlemesine ve gelişmesine göre değiştirmiştir. Önceleri Bilecik olan Osmanlı Devleti’nin başkenti zamanla Bursa ve Edirne’ye taşınmıştır. Son olarak ise İstanbul 470 yıl boyunca Osmanlı Devleti’ne başkentlik yapmıştır. Stratejik olarak büyük öneme haiz olan İstanbul, iki kıtayı birbirine bağlayan, yolların kesiştiği, iki denize de hâkim olan bir bölgedir.
1807 yılında İngiliz Donanması’nın Çanakkale Boğazını geçmesi, 1829 yılında Rusya’nın Edirne’ye kadar ilerlemesi İstanbul’un ne derecede tehlike altında olduğunu göstermiştir. Bir ülkenin Başkenti’nin ele geçirilmesi o ülkenin fiilen sona ermesi anlamına gelmektedir.
Tarihte meydana gelen bu gibi olaylar yöneticilerin ve halkın, durumun ciddiyetini anlaması ve 19’uncu yüzyılın ilk yarısında başkentin konumu hakkında farklı fikirlerin ortaya atılmasına sebep olmuştur.
İsmet İnönü, arkadaşıyla Ankara’nın “başşehir” olmasını öngören tek maddelik kanun teklifini 9 Ekim 1923’te Meclise verdi.
Teklif 13 Ekim 1923 günü Meclis Genel Kurulunda görüşülerek kabul edildi. Ankara’nın başkent olarak belirlenmesi Cumhuriyet’in ilanı için de bir adım oldu.
Ankara, bağımsızlık mücadelesinin zor günlerinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarına karargâh olmuş, milli mücadelenin başarıya ulaşmasında tarihi rol oynamıştır.
ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞUNUN 6 NEDENİ
Ankara’nın başkent olmasının altında yatan 6 önemli neden bulunuyor. Bunlar;
– Ankara’da doğal olarak meydana gelen Kuva-yı Milliye ruhunun Milli Mücadele’yi ateşleyen ve şekillendiren bir güç olması ve bunun Ankara’yı Milli Mücadele’de bir sembol haline getirmesi.
– Ankara’nın jeopolitik, stratejik ve coğrafi konumunun uygun olması, Anadolu’nun tam ortasında yer alması ve bu yönüyle güvenli olması, etrafının dağlarla çevrili olmasının İşgal edilmesini zorlaştırması.
– Ankara’nın, Anadolu’nun tam kalbinde olmasının yanında Batı Cephesi’ne de yakın olması. Batı Anadolu’dan ve İstanbul’dan gelen demir yollarının Ankara’ya kadar ulaşması, Bundan dolayı ulaşım ve haberleşme imkânının daha kolay olması.
– Ankara’nın daha önceden işgale uğramamış olması.
– Ankara’nın İstanbul’a yakın olması. Bu sayede İstanbul’daki gelişmeleri daha yakından takip etme imkânına sahip olması.
– Son zamanlarda bilhassa halk arasında İstanbul’un siyasal ve toplumsal çevresine karşı duyulan güvensizliğin iyiden iyiye artmış olması.
